Người ta nghe nhiều về âm dương ngũ hành trong phong thủy, kiến trúc, vậy bạn đã bao giờ nghe về “ngũ hành” trong ẩm thực chưa?
Ẩm thực miền Tây Nam Bộ không chỉ nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon béo ngậy đầy độc đáo mà còn ẩn chứa triết lý âm dương ngũ hành sâu sắc. Không chỉ ở Tây Nam Bộ, mà người Việt quan niệm rằng, việc kết hợp hài hòa các nguyên liệu theo ngũ hành sẽ mang đến những lợi ích cho sức khỏe và tinh thần.
Ngũ hành trong ẩm thực miền được chia ra theo 5 nguyên tố, tương ứng với 5 nhóm thực phẩm:
Thổ: Tượng trưng cho sự cân bằng, ổn định. Các thực phẩm thuộc hành thổ bao gồm: gạo, khoai lang, khoai mì, bắp...
Kim: Tượng trưng cho sức mạnh, sự sắc bén. Các thực phẩm thuộc hành kim bao gồm: thịt heo, cá, tôm, cua...
Mộc: Tượng trưng cho sự sinh trưởng, phát triển. Các thực phẩm thuộc hành mộc bao gồm: rau xanh, trái cây...
Hỏa: Tượng trưng cho sự nóng hổi, hoạt động. Các thực phẩm thuộc hành hỏa bao gồm: ớt, gừng, tỏi...
Thủy: Tượng trưng cho sự mát mẻ, thanh lọc. Các thực phẩm thuộc hành thủy bao gồm: nước, canh rau, trái cây nhiều nước...
Sự kết hợp âm dương:
Âm: Tượng trưng cho sự mát mẻ, dịu nhẹ. Các thực phẩm thuộc âm tính bao gồm: rau xanh, trái cây, các món canh...
Dương: Tượng trưng cho sự nóng hổi, mạnh mẽ. Các thực phẩm thuộc dương tính bao gồm: thịt, cá, các món xào, rán...
Nguyên tắc kết hợp:
Âm dương cân bằng: Để đảm bảo sức khỏe và tinh thần tốt nhất, người dân miền Tây thường kết hợp các thực phẩm âm dương theo tỷ lệ cân bằng. Ví dụ: ăn bánh xèo, bánh khọt (dương) kèm rau sống (âm).
Ngũ hành tương sinh: Các nguyên liệu thuộc ngũ hành tương sinh khi kết hợp sẽ giúp tăng cường sức khỏe và mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể. Ví dụ: món canh rau củ (mộc) nấu với thịt heo (kim) hoặc cá (thủy).
Ngũ hành tương khắc: Hạn chế kết hợp các nguyên liệu thuộc ngũ hành tương khắc vì có thể gây hại cho sức khỏe. Ví dụ: không nên ăn thịt bò (thổ) với đậu phụ (kim) hoặc rau ngò gai (kim).
Ví dụ về sự kết hợp âm dương ngũ hành trong ẩm thực miền Tây:
Bún mắm: Món ăn được kết hợp hài hòa giữa các nguyên liệu thuộc ngũ hành: bún (thổ), mắm tôm (thủy), thịt heo (kim), rau sống (mộc), giá đỗ (mộc)...
Lẩu mắm: Món lẩu được nấu từ mắm tôm (thủy), kết hợp với nhiều loại thịt, cá (kim), rau củ (mộc), bún (thổ)...
Cá lóc nướng trui: Món cá được nướng trên than hồng (hỏa), ăn kèm với bún (thổ), rau sống (mộc), nước mắm chua ngọt (âm dương cân bằng).
Có thể thấy, sự kết hợp âm dương ngũ hành trong văn hóa ẩm thực miền Tây Nam Bộ không chỉ thể hiện triết lý sống của người dân nơi đây mà còn mang đến những bữa ăn ngon miệng, khoa học, bổ dưỡng và tốt cho sức khỏe.
Comments